در گزارش سالانه سازمان عفو بین‌الملل درباره وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف جهان که روز چهارشنبه هشتم فروردین ماه منتشر شد، بخشی مفصل به تجاوز نظامی روسیه به اوکراین اختصاص یافته است.
بر اساس این گزارش، آغاز جنگ در اوکراین در اسفند ماه ۱۴۰۰ با نقض گسترده حقوق بشر از سوی ارتش ولادیمیر پوتین همراه بوده و حملات نیروهای روسیه در اوکراین به کشته و مجروح شدن هزاران نظامی منجر شده است.
در سال ۲۰۲۲ سازمان ملل متحد حدود ۱۸ هزار کشته را در اوکراین ثبت کرد که از این میان، حدود شش هزار و ۹۰۰ نفر غیرنظامی بوده‌اند اما آمار واقعی تلفات انسانی احتمالا از این مقدار بسیار بالاتر است.
همچنین در این جنگ هزاران غیرنظامی هم زخمی شده‌اند و حدود هشت میلیون نفر، عمدتا زنان، کودکان و افراد مسن نیز از اوکراین خارج شده‌اند.
نزدیک به هفت میلیون نفر هم در داخل اوکراین آواره هستند.
در حالی که نیروهای روسیه بخش‌های وسیعی از خاک اوکراین را اشغال کرده‌اند، غیرنظامیان از دسترسی به کمک‌های بشردوستانه محروم شده‌اند.
بر اساس گزارش عفو بین‌الملل، هنگامی که ارتش اوکراین بعضی از این مناطق را بازپس گرفت، شواهد فزاینده‌ای مبنی بر شکنجه، خشونت جنسی، قتل‌های غیرقانونی و سایر جنایات ارتش پوتین را به دست آورد.
همچنین گزارش‌هایی در مورد اعدام‌های فراقانونی غیرنظامیان هم موجود است که به عنوان مثال، بررسی‌های عفو بین‌الملل نشان می‌دهند ماه مارس سال گذشته، زمانی که بوچا اشغال شد، نیروهای روسیه پنج غیرنظامی را در این شهر اعدام کردند.
مقام‌های روسیه غیرنظامیان را به اجبار از بعضی مناطق اشغالی اوکراین منتقل و اخراج کردند و این امر با فرآیند غربالگری همراه بوده که طی آن بعضی غیرنظامیان تهدید به اعدام و شکنجه شدند.
همچنین به گزارش عفو بین‌الملل، در بعضی موارد حتی مادران از کودکانشان جدا شدند؛ اقداماتی که جنایت جنگی و احتمالا جنایت علیه بشریت به حساب می‌آیند.
به گزارش این سازمان، تجاوز نظامی روسیه به وخامت چشمگیر وضع مسکن، بهداشت و آموزش مردم اوکراین منجر شده است.
در نیمه دوم سال گذشته میلادی و با فرا رسیدن فصل سرما، روسیه حملات عامدانه به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین را افزایش داد.
حملات موشکی و پهپادی ارتش پوتین به ۴۰ درصد تاسیسات انرژی اوکراین خسارات جدی وارد کرد و دسترسی مردم اوکراین به خدمات حیاتی از جمله خدمات بهداشت و درمان را مختل کرد.
از سوی دیگر افراد مسن به طور نامتناسبی تحت تاثیر آثار مخرب جنگ قرار گرفتند.
۳۴ درصد از غیرنظامیان کشته شده که سنشان مشخص بوده، بالای ۶۰ سال داشتند؛ به ویژه آن‌هایی که دارای معلولیت یا بیماری بودند و اغلب قادر به دسترسی به پناهگاه‌ها یا تخلیه و رفتن از مناطق جنگ‌زده نبودند.
به نوشته عفو بین‌الملل، در مناطق اشغال شده که نیروهای روسیه جلوی انتقال کمک‌های بشر دوستانه را گرفته، افراد مسن به دارو یا سایر خدمات بهداشتی دسترسی نداشته‌اند.
همچنین زنان یکی از اصلی‌ترین قربانیان جنگ در اوکراین بودند و وقوع جنایات جنگی از جمله آزار و تجاوز جنسی به زنان در مناطق تحت اشغال روسیه گزارش شده است.
در عین حال حملات روسیه به تاسیسات مراقبت‌های بهداشتی و شبکه‌های برق، دسترسی زنان به خدمات مامایی و زایمان را کاهش داد و سلامت مادران و نوزادان را با خطرات جدی مواجه کرد.
عفو بین‌الملل تاکید کرده است که این تنها بخشی از نقض حقوق بشر مردم اوکراین به دنبال تجاوز نظامی روسیه در سال میلادی گذشته است. شرایطی اسفناک که سربازان ارتش پوتین بر شهروندان غیرنظامی تحمیل کرده‌اند.