وزارت امور خارجه آمریکا با انتشار گزارشی به تصمیم دونالد ترامپ و جو بایدن، روسای‌جمهوری پیشین و کنونی آمریکا در پایان دادن به ماموریت نظامی این کشور در افغانستان پرداخت و اعلام کرد این تصمیم پیامد‌هایی جدی در «تداوم حکومت پیشین و حفظ امنیت افغانستان» داشت.
در گزارش ۸۷ صفحه‌ای وزارت امور خارجه آمریکا که «به دلایل امنیتی» تنها ۲۳ صفحه از آن منتشر شده، تصمیم‌ها و اقدام‌های دولت جو بایدن به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
نتایج این گزارش که به بررسی تفصیلی نقش آمریکا در جریان سقوط حکومت پیشین افغانستان پرداخته، با مدتی تاخیر منتشر شد که ناظران می‌گویند ناشی از تصمیم بایدن برای جلوگیری از انتقاد از دولتش بوده است.
در بخشی از این گزارش با انتقاد از دولت‌های ترامپ و بایدن آمده است که وزارت امور خارجه هر دو دولت در گسترش «گروه ویژه مدیریت بحران» هم‌زمان با پیشروی طالبان به سمت کابل در ماه اوت سال ۲۰۲۱ به اندازه کافی آمادگی نداشته و فاقد یک دیپلمات ارشد برای بررسی «بدترین سناریوها، چگونگی و سرعت وقوع آن‌ها» در افغانستان بودند.
واشنگتن پست با اشاره به این گزارش نوشت که جابه‌جایی و چرخش معمول دیپلماتیک در تابستان ۲۰۲۱، امور را به دست کسانی سپرد که هنگام سقوط کابل به دست طالبان، تنها چند روز یا چند هفته در افغانستان بوده و تجربه‌ای برای مواجهه با این بحران نداشتند.
در این گزارش همچنین آمده است: «خروج ناگهانی اشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان از کابل و سقوط شهر به نفع طالبان، با سرعتی اتفاق افتاد که همه ناظران را غافلگیر کرد. حتی افغان‌هایی که قصد ترک این کشور را داشتند هم نتوانستند برای فروش اموال و حل و فصل امور خود زمان کافی پیدا کنند.»
این گزارش در عین حال تاکید کرد «نشانه‌های هشدار دهنده‌ای» برای این چشم‌انداز وجود داشت که نیروی دولت افغانستان در زمینه دفاع از کابل و مقاومت در برابر انتقال قدرت از طریق مذاکره، در حال از بین رفتن بوده است.
خبرگزاری رویترز با اشاره به واکنش‌هایی که پس از انتشار این گزارش در روز جمعه نشان داده شده، گفت که سخنگوی کاخ سفید از عملکرد بایدن در مورد خروج از افغانستان دفاع کرده است.
این رسانه همچنین ایمیل سخنگوی ترامپ را در این زمینه منتشر کرد که در آن گفته است: «تنها یک نفر مسوول خروج فاجعه‌بار از افغانستان است: جو بایدن.»
بیشترین انتقادات هم در این گزارش متوجه دولت بایدن است چرا که آمادگی لازم را برای عملیات تخلیه نداشته و هزاران افغان را که برای نیروهای آمریکایی کار کرده بودند، در شرایطی «خطرناک» رها کرده است.
گزارش همچنین به موارد متعددی از سردرگمی‌ها در رابطه با مدیریت تخلیه نیروها از افغانستان و تماس با افراد جامانده اشاره کرده است.
در بخشی از این گزارش آمده است: «تغییر مداوم دستورالعمل‌های خط‌‌مشی و پیام‌های عمومی از واشینگتن در مورد اینکه کدام گروه واجد شرایط جابه‌جایی هستند و اینکه سفارت چگونه باید دسترسی آن‌ها را مدیریت کند، بر سردرگمی‌ها افزود.»
این گزارش اما در پایان تلاش کارمندانی را که در ترک حدود ۱۲۰ هزار نفر از افغانستان موثر بودند، ستود.