رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به صحبتهای اخیر علیاکبر صالحی، رییس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران که تلویحا گفته بود جمهوری اسلامی قطعات مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی را در اختیار دارد، واکنش نشان داد و گفت ایران در مورد برنامه هستهای خود کاملا شفاف نیست.
او روز سهشنبه ۲۴ بهمن در اجلاس جهانی سران دولتها در دوبی گفت به تازگی در ایران خیلی راحت درباره سلاحهای هستهای صحبت میشود و اخیرا یک مقام بلندپایه اعلام کرد ایران همه اجزا را دارد و فقط آنها روی هم سوار نشدهاند.
گروسی بدون اشاره به نام علیاکبر صالحی، ادامه داد: «پس به من اطلاع دهید که چه چیزهایی دارید. چون کشور شما عضو انپیتی (پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای) است و نمیتوانید بر اساس تصمیم خودتان سلاح هستهای داشته باشید.»
علیاکبر صالحی، رییس سابق سازمان انرژی اتمی ایران روز یکشنبه ۲۲ بهمن در یک گفتوگوی تلویزیونی تلویحا اشاره کرد که جمهوری اسلامی توانایی ساخت بمب اتمی را دارد.
او با بیان این که ایران همه آستانههای علم و فناوری هستهای را دارد، افزود: «ساخت یک خودرو چه میخواهد؟ شاسی، موتور، فرمان، جعبه دنده و... هر کدام از اینها با هدف خاصی ساخته شدهاند.»
ایبیسی نیوز در گزارشی در این زمنیه نوشت که جمهوری اسلامی، پس از فروپاشی توافق هستهای سال ۲۰۱۵ (سال ۱۳۹۴)، غنیسازی اورانیوم را درست نزدیک به سطح تسلیحاتی دنبال و به اندازه کافی مواد لازم برای ساخت سلاح را ذخیره کرده است.
سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و دیگر کشورها معتقدند ایران هنوز برنامه تسلیحاتیاش را آغاز نکرده اما از مدتها پیش مانند اسرائیل، مظنون به دستیابی به تسلیحات هستهای است.
به گفته گروسی، جمهوری اسلامی کماکان رویه پاسخگو نبودن و همکاری نکردن با آژانس انرژی اتمی را ادامه میدهد و حاضر نیست در مورد فعالیتهای هستهای خود کاملا شفاف باشد، موضوعی که به گفته او، خطرات را در این زمینه افزایش میدهد.
از سال ۲۰۲۲ مقامهای جمهوری اسلامی از جمله صالحی، آشکارا درباره توانایی ایران برای تولید تسلیحات هستهای صحبت کردهاند.
تیر سال ۱۴۰۱ کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی و مشاور علی خامنهای در مصاحبه با شبکه الجزیره گفت ایران تواناییهای فنی ساخت بمب هستهای را دارد ولی قصد انجام آن را ندارد.
پیش از او هم محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران در مصاحبه با همین شبکه، احتمال غنیسازی در سطح ساخت بمب را رد نکرده و گفته بود تصمیمگیری برای غنیسازی ۹۰ درصدی اورانیوم به نظر مقامهای مربوطه وابسته است.
اواسط شهریور امسال گروسی در گزارشی به اعضای شورای حکام اعلام کرد جمهوری اسلامی روند غنیسازی اورانیوم با سطح خلوص ۶۰ درصد را آهسته کرده اما همچنان ذخایر اورانیوم غنی شدهاش ۱۸ برابر بیشتر از حد تعیین شده در توافق ۲۰۱۵ است.
طبق توافقهای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ ایران تنها اجازه داشته تا غنیسازی را در سطح ۳/۶۷ درصد انجام دهد و ذخایرش هم باید تا سقف ۲۰۲ کیلوگرم باقی میماند اما بر اساس گزارشهای آژانس، ایران تعهدات خود را نقض کرده است.
همچنین جمهوری اسلامی نمیتوانسته از تجهیزاتی فراتر از سانترفیوژهای نسل اولش تا ۱۵ سال آینده استفاده کند اما بر اساس گزارش آژانس، ایران هماکنون در حال استفاده از هزار سانترفیوژ پیشرفته خود است.
استفاده از راکتور آب سنگین اراک و ادامه فعالیت ساختمانهای تاسیسات هستهای که بر اساس توافق برجام باید تغییر میکرد، از دیگر موارد نقض تعهدات ایران است.
گروسی ۲۰شهریور امسال و در نخستین روز از نشست فصلی اعضای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی یادآوری کرد ایران باید توضیحات فنی معتبری درباره ذرات اورانیوم یافت شده در ورامین و تورقوزآباد ارائه و آژانس را از سایتهای کنونی خود در ارتباط با انرژی هستهای یا تجهیزات آلوده به اورانیوم مطلع کند.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی با اشاره به گذشت دو سالونیم از تصمیم تهران درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی گفت که تنها پس از حل مسایل پادمانی باقیمانده، آژانس در جایگاهی قرار میگیرد که بتواند برنامه هستهای ایران را «صلحآمیز» بنامد.
در سال ۲۰۱۵، قدرتهای بزرگ جهانی با ایران به توافقی رسیدند که بر اساس آن تهران برنامه هستهای خود را در ازای رفع تحریمهای فلج کننده اقتصادی محدود میکرد.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ و در دوره ریاستجمهوری دونالد ترامپ از توافق برجام به طور یکجانبه خارج شد و تحریمها را دوباره علیه اعمال کرد و در مقابل، تهران نیز با زیر پا گذاشتن موارد توافق شده، برنامه هستهای خود را افزایش داد.
جمهوری اسلامی تاکنون فعالیتهای خود را صلحآمیز خوانده و هر نوع اقدامی را در راستای ساخت تسلیحات هستهای رد کرده است.