دیوان بینالمللی دادگستری حکم به توقف حمله اسرائیل به رفح و اجازه دسترسی بازرسان بینالمللی به غزه داد. همزمان تلاشهای بینالمللی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین در حالی ادامه دارد که آمریکا میکوشد با میانجیگری قطر، مذاکرات آتشبس و آزادی گروگانهای اسرائیلی را احیا کند.
جلسه دیوان بینالمللی دادگستری عصر روز جمعه چهارم خرداد برای تصمیمگیری در مورد درخواست آفریقای جنوبی برگزار شد و این دادگاه از اسرائیل خواست تا حمله به رفح را متوقف کند.
نواف سلام، رییس دیوان بینالمللی دادگستری در این جلسه تاکید کرد وضعیت در غزه پس از آخرین حکم این دیوان برای بهبود وضعیت فلسطینیان، بدتر شده است.
او از اسرائیل خواست فورا تهاجم به رفح و هر گونه اقدامی را که میتواند منجر به تخریب یا بدتر شدن اوضاع شود، متوقف کند.
دیوان بینالمللی دادگستری از اسرائیل خواست گذرگاه رفح را برای ارسال کمکهای بشردوستانه به غزه باز کند، اجازه دسترسی بازرسان را به مناطق محاصره شده بدهد و گزارش پیشرفت در این زمینه را ظرف یک ماه دیگر ارائه کند.
هیاتی شامل ۱۵ قاضی دیوان بینالمللی دادگستری به درخواست آفریقای جنوبی رسیدگی کردند که در نهایت این حکم با ۱۳ رای موافق و دو رای مخالف از سوی قضات کشورهای اوگاندا و اسرائیل تصویب شد.
حدود یک هفته پیش آفریقای جنوبی در بخشی از پرونده شکایت خود از اسرائیل با اتهام «نسلکشی در غزه» خواهان توقف حمله به رفح شده بود.
این حکم در شرایطی صادر شد که بیرون از جلسه دادگاه، گروهی از طرفداران فلسطین دست به تجمع زده بودند.
اسرائیل طی چند ماه اخیر بارها اتهامهای مربوط به نسلکشی را رد کرده، آن را بیاساس خوانده و گفته است عملیات غزه، «دفاع از خود در برابر حماس» است.
هشدار کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل درباره وخامت شدید شرایط غزه و رفح
در آستانه برگزاری جلسه دیوان بینالمللی دادگستری، تال هاینریش، سخنگوی دفتر نخستوزیری اسرائیل تاکید کرد: «هیچ قدرتی در دنیا وجود ندارد که بتواند مانع ما از بازگرداندن همه گروگانهایمان به خانه و سرنگونی رژیم تروریستی حماس شود.»
اسرائیل روز ۱۸ اردیبهشت امسال حمله به رفح را با وجود مخالفتهای جهانی تایید و اعلام کرد کنترل عملیاتی بخش فلسطینی گذرگاه رفح در جنوب غزه را به دست گرفته است.
فولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد روز جمعه و پیش از اعلام این حکم خواهان خودداری اسرائیل از تهاجم تمامعیار به رفح شد و گفت یک میلیون ساکن این منطقه، جایی برای رفتن ندارند و هیچ کجای غزه برای آنان امن نیست.
به گفته او از حدود سه هفته پیش که اسرائیل دستور تخلیه شرق رفح را صادر کرد، تا کنون بیش از ۲۷۸ هزار نفر از آنجا آواره شدهاند.
تورک درباره وخامت سریع شرایط غزه اظهار ناراحتی عمیق کرد و گفت: «این مردم خسته و گرسنه که بسیاری از آنها قبلا بارها آواره شدهاند، هیچ گزینه خوبی پیش رو ندارند چرا که شهرهای دیگر سراسر غزه، قبلا به ویرانه تبدیل شدهاند و همچنان در معرض حمله قرار دارند.»
واکنشها به حکم دیوان بینالمللی دادگستری
اسرائیل که هفته سختی را با حکم بازداشت دادستان دادگاه کیفری بینالمللی برای نتانیاهو و وزیر دفاعش سپری کرده است، از اظهارنظر رسمی درباره حکم دیوان بینالمللی دادگستری برای تخلیه رفح خودداری کرد.
یکی از مقامهای حماس از تصمیم دیوان در مورد رفح استقبال کرد و همزمان آن را «ناکافی» خواند.
این مقام حماس خواستار پایان حمله اسرائیل به سراسر غزه شد.
حماس از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا تصمیم دیوان بینالمللی دادگستری را اجرا کند و قول داد با بازرسان همکاری کند.
سخنگوی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز گفت از تصمیم دیوان بینالمللی دادگستری استقبال میکند و افزود که این رای یک «اجماع بینالمللی برای پایان دادن به جنگ اسرائیل علیه غزه» است.
یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل، حکم دیوان بینالمللی دادگستری را به دلیل مرتبط نکردن درخواست پایان جنگ با خواسته بازگرداندن گروگانهای اسرائیلی از سوی حماس محکوم کرد و ناکامی قضات دادگاه را در این زمینه، یک «فروپاشی و فاجعه اخلاقی» توصیف کرد.
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل نیز گفت کشورش حکم مبنی بر توقف عملیات نظامی را در شهر رفح و جنوب غزه نمیپذیرد.
او تاکید کرد توقف جنگ در مقابل حماس به منزله انکار حق کشورش برای دفاع از خود است و در نتیجه، تهدیدی برای بقای اسرائیل.
دفتر همکاری و روابط بینالملل آفریقای جنوبی از حکم دیوان بینالمللی دادگستری استقبال کرد و آن را «پیشرو» خواند.
این بیانیه اعلام کرد این حکم «الزامآور» را به شورای امنیت سازمان ملل خواهد برد.
احکام دیوان بینالمللی دادگستری لازمالاجرا نیست و کشورها میتوانند آن را نادیده بگیرند.
پیش از این و در روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت، کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بینالمللی از قضات این دیوان خواست برای رهبران حماس و اسرائیل به اتهام ارتکاب جنایات جنگی، قرار بازداشت صادر کنند.
در فهرست اعلام شده از سوی او، نام بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل به چشم میخورد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه انتقاد شدید اسرائیل و سایر کشورها از دیوان بینالمللی کیفری را رد کرد و آن را «تهدید و ارعاب غیرقابل قبول» دانست.
او بر ضرورت احترام به دیوان بینالمللی کیفری تاکید کرد.
دیوان بینالمللی دادگستری به اختلافات بین دولتها رسیدگی میکند اما دیوان کیفری بینالمللی یک دادگاه دائمی و متاخر است که افراد را به دلیل ارتکاب جنایات جنگی تحت تعقیب قرار میدهد.
آمریکا، روسیه، چین، هند و اسرائیل عضو این دیوان نیستند.
با وجود درخواست کریم خان برای بازداشت سران اسرائیل و حماس به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت، دیوان کیفری بینالمللی نمیتواند دستگیریها را اجرا کند.
احکام این کشور متکی به کشورهای عضو آن است و کشورها میتوانند سرپیچی از آن را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند.
تلاشهای بینالمللی برای به رسمیت شناختن فلسطین
تصمیم نروژ، اسپانیا و ایرلند در روز چهارشنبه دوم خرداد مبنی بر اینکه کشور فلسطین را به رسمیت میشناسند، با واکنشهای متعددی مواجه شد.
تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس از این به رسمیت شناختن استقبال کردند و اسرائیل سفیران خود را فراخواند.
اسرائیل کاتز، وزیر امور خارجه اسرائیل، کنسولگری اسپانیا در اورشلیم را به دلیل به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی، از ارائه خدمات به فلسطینیان کرانه باختری منع کرد.
بر اساس گزارشها، انتظار میرود اسرائیل طی روزهای آینده «اقدامات تنبیهی مشابهی» را علیه ایرلند و نروژ اتخاذ کند.
پارلمان دانمارک قرار است در روزهای آینده درباره قطعنامه پیشنهادی به رسمیت شناختن کشور فلسطین رایگیری کند.
به گفته رسانههای اسرائیلی، در این مورد، اسرائیل خوشبینی محتاطانه خود را حفظ میکند.
موضع دولت دانمارک عدم به رسمیت شناختن یک کشور فلسطینی به صورت یکجانبه است.
بورل روز جمعه تاکید کرد به رسمیت شناختن کشور فلسطین «هدیهای به حماس نیست».
از سوی دیگر، کییر استارمر، رهبر حزب کارگر بریتانیا گفت که کاملا باور دارد فلسطین را باید بهعنوان یک کشور به رسمیت شناخت و این امری «بینهایت مهم» است.
استارمر تاکید کرد به رسمیت شناختن فلسطین باید در طی روند رسیدن به صلح و در زمان مناسب اتفاق بیفتد و نه در پایان این روند.
او یادآور شد اگر حزبش روی کار بیاید، «تلاش برای پایان دادن به درگیریهای کهن» را وظیفه اخلاقی خود میداند.
با توجه به نظرسنجیها تصور میشود در انتخابات سراسری پیش رو در بریتانیا در روز ۱۴ تیر، حزب کارگر پیروز شود و در نتیجه کییر استارمر کمتر از دو ماه دیگر نخستوزیر خواهد بود.
تلاش برای احیای مذاکرات آتشبس
با گذشت بیش از هفت ماه از جنگ در غزه، آکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی خبر داد روسای سیآیای و موساد روز جمعه با هدف احیای مذاکرات آزادی گروگانها با نخستوزیر قطر دیدار خواهند کرد.
بر اساس این گزارش، ویلیام برنز، رییس سازمان سیآیای، دیوید بارنیا، رییس موساد و محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر قطر، چهارم خرداد در پاریس دیدار میکنند.
آنها درباره تلاشها برای خروج از بنبست در مذاکرات آزادی ربودهشدگان گفتوگو خواهند کرد.
دفتر رییسجمهوری فرانسه اعلام کرد که مکرون روز جمعه میزبان وزیران امور خارجه قطر، مصر، اردن و عربستان سعودی برای گفتوگو درباره جنگ در غزه است.