گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد میانگین بارش در ایران تنها یک‌سوم میانگین جهانی و نرخ تبخیر آب هم سه برابر میانگین جهانی است و بحران کم‌آبی در ایران که در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی کشور تبدیل شده، در زمستان ۱۴۰۲ نیز همچنان ادامه داشته است.
بحران کم‌آبی
سه‌شنبه ۱۲ تیر روزنامه دنیای اقتصاد نوشت گزارش مرکز پژوهش‌ها تصویری نگران‌کننده از وضعیت منابع آبی کشور ارائه می‌دهد که نشان‌دهنده لزوم اتخاذ تدابیر جدی و فوری برای مدیریت این بحران است.
آمار میزان بارندگی و خشکسالی نشان می‌دهد بحران آب در ایران به یک معضل بزرگ برای امنیت ملی تبدیل شده و به تجدیدنظر فوری در سیاست‌گذاری آب و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی نیاز دارد.
۱۰ خرداد معصومه آمیغ پی، مقام سازمان نقشه‌برداری اعلام کرد که ایران رتبه پنجم را در شاخص کم آبی دارد و کمبود آب در برخی استان‌های ایران به حد بحران رسیده است.» به گفته او ۱۶ کلان‌شهر و ۸۰۰ شهر ایران در پهنه فرونشست زمین قرار دارند.
به نوشته دنیای اقتصاد، زمستان ۱۴۰۲ وضعیت منابع آبی کشور بحرانی‌تر شده است و بارندگی‌ها نسبت به سال قبل ۱۱ درصد کاهش داشته است
در این مدت دمای هوا ۱/۷ درجه افزایش داشته و ذخایر سدها هم ۱۰ درصد کاهش یافته است، آماری که نشان دهنده شرایط نامطلوب منابع آبی کشور است.
فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب هم در ۲۰ خرداد با تاکید بر اینکه بیش از ۸۰ درصد کشور در محدوده اقلیم خشک قرار دارد، گفت کشور همچنان درگیر خشکسالی هیدرولوژیکی است و اکنون هم شش استان کشور شامل تهران، بوشهر، قزوین، فارس، سمنان و چهارمحال و بختیاری با تنش آبی روبرو هستند.
میزان بارش
وضعیت بارش در استان‌های مختلف کشور یکسان نبوده است. در ۱۹ استان میزان بارش بیشتر از میانگین بارش بلندمدت و در سایر استان‌ها کمتر از میانگین بارش بلندمدت بوده است. این تفاوت در میزان بارش‌ها، چالش‌های متفاوتی را برای مدیریت منابع آب در مناطق مختلف کشور ایجاد کرده است.
افزایش دما
بیشترین افزایش دما در مناطق مرکزی، جنوب و جنوب‌شرق کشور گزارش شده است. افزایش دما، علاوه بر تاثیر مستقیم بر میزان تبخیر و کاهش منابع آبی، بر ذخایر برفی کشور نیز تاثیر منفی گذاشته است.
کاهش ذخایر برفی می‌تواند موجب کاهش آبدهی رودخانه‌های دائمی در فصول گرم سال شود که این امر چالش‌های جدی در تامین آب برای مصارف مختلف ایجاد خواهد کرد.
خشکسالی
در سه‌ماهه زمستان سال ۱۴۰۲، بخش‌های عمده‌ای از استان‌های فارس و شمال هرمزگان با خشکسالی شدید و خیلی شدید مواجه بوده‌اند. این شرایط می‌تواند تاثیرات جدی بر کشاورزی، منابع آب و حتی شرایط زیست‌محیطی این مناطق داشته باشد.
خشکسالی در بسیاری از مناطق، به‌ویژه در شرق و جنوب کشور، وضعیت را وخیم‌تر کرده است. استان سیستان و بلوچستان با کاهش ۵۶ درصدی ذخایر چاه‌نیمه‌ها در وضعیت بسیار نگران‌کننده‌ای قرار دارد و چالش‌های جدی در تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت با وجود تخصیص ۷۴ درصد از اعتبارات مصوب به بخش آب، کماکان پابرجاست.
چاه نیمه‌ها، چهار چاله طبیعی بزرگ در ناحیه سیستان است که آب مازاد رودخانه هیرمند توسط کانالی به آن‌ها هدایت می‌شود.
حجم آب در مخازن سدها
وضعیت سدها در هر استانی متفاوت است. برخی سدها مانند آبشینه و اکباتان در استان همدان، وشمگیر، گلستان و بوستان در استان گلستان و سد ایلام در استان ایلام، وضعیت بهتری نسبت به سال قبل دارند.
در مقابل ذخیره سدهای واقع در استان‌های خراسان‌رضوی، فارس، کرمان، مرکزی و برخی سدهای خوزستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است.
حجم آب موجود در مخازن سدها در شش ماه منتهی به اسفند ماه، حدود ۲۳ میلیارد مترمکعب بوده که تنها ۴۷ درصد از ظرفیت کل سدها را تشکیل می‌دهد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.
تابستان سخت
بالا رفتن درجه حرارت در تابستان میزان تبخیر آب را به شدت افزایش می‌دهد و برخی از تالاب‌ها و حوزه‌های آبریز از جمله دریاچه ارومیه در آستانه خشکی قرار می‌گیرند. در برخی مناطق هم ممکن است جیره‌بندی آب در دستور کار قرار گیرد و به همین دلیل تابستانی بدون بحران آب دور از تصور است.